PREVENTIE MALNUTRITIE IN IDIOFA, CONGO

VERWERKING VAN SOJA EN EEN NETWERK VAN MICROKREDIETEN

Zelfredzaamheid als basis van een succesvol ontwikkelingsproject

Liesbeth Marques begon in 1955 als vroedvrouw/verpleegkundige te werken in Congo. Sinds 1988 situeerde haar werk zich in Idiofa, een stad in de huidige provincie Kwilu op 90 km van Kikwit. Een val en een gebroken heup in 2014  maakt een einde aan 59 jaar activiteit in Congo. Zij overleed in Herent op 26 maart 2016.
Om iets te doen aan de zeer verspreide malnutritie in de regio Idiofa richtte Liesbeth In 2002 de NGO Mam-sa-Ngol (“Samen Sterk”) op met als belangrijkste kenmerken: een project beheerd door  vrouwen,  teelt van soja op gemeenschapsvelden, introductie van soja als proteïnesupplement in de dagdagelijkse voeding, investering van een deel van de winst in microkredieten. Zij werd hierbij via onz Alumnivereniging gesteund door familie en vrienden waaronder alumni van onze faculteit.
In maart 2017 bezocht ik het project Mam- sa- Ngol, samen met Dr. J. Ndona, hoofd van het Bureau des Oeuvres Médicales (BDOM) van het bisdom Kisantu, en ‘partenaire’ van Memisa  en LUMOS (“Leuvense Universitaire Medische Ontwikkelingssamenwerking en Solidariteit”).  Tijdens pediatrische missies van LUMOS in Kisantu werd herhaaldelijk gewezen op het probleem malnutritie als oorzaak van de hoge kindersterfte, vooral in combinatie met malaria. Wij waren vooral geïnteresseerd om te zien of het project overeind gebleven was na het vertrek van Liesbeth, en de daarmee gepaard gaande vermindering van externe financiering.  In tegenstelling tot vele projecten die ontworpen worden achter een bureel in het Noorden en daarom dikwijls zeer tijdelijk zijn, was dit een project dat ontstaan was, en ingebed zit in de lokale cultuur, en bestuurd wordt door lokale vrouwengemeenschappen. Hier is geen sprake van de typische ontwikkelingsnomenclatuur van sustainability/capacity building/ownership, beoordeeld in (te) frequente en (te) dure audits. In Idiofa staan zelfredzaamheid en sociale controle centraal.

Waar gaat het over? Groepen van 20-25 vrouwen bewerken een akker van ongeveer 1 ha voor de teelt van soja waarvan twee oogsten per jaar.  Er zijn een 65-tal groepen actief in verschillende dorpen rond Idiofa. De soja wordt centraal aangekocht aan een vooraf afgesproken prijs. Een deel wordt verwerkt tot soja-gerelateerde producten (soja”melk”, cakes, brood, veggieburgers…). Elke groep heeft als taak deze procedures te verspreiden onder de vrouwen van het dorp, en ook soja te leren gebruiken in hun dagdagelijks voedsel. Men schat dat door het project een twintigduizend families soja-afgeleide producten gebruiken.  De organisatie beschikt over een “centre de santé” dat gericht is op de opvang van kinderen en volwassenen met malnutritie.
Een deel van de opbrengst gaat in een spaarkas, waar vrouwen geld kunnen lenen aan een lange intrest. Alle afspraken over de besteding van het geleende geld en terugbetalingsmodaliteiten worden in het publiek  besproken zodat een maximale transparantie gegarandeerd is.

Het project is gebaseerd op zeer eenvoudige principes die aanleunen bij eigen tradities en cultuur waardoor een lange duurzaamheid gegarandeerd is, ook in een steeds moeilijker bereikbaar gebied van Congo. Voor ons was het een verrassende, en deugddoende ervaring. Wij danken bij deze gelegenheid de familie Marques  voor hun jarenlange bijdrage tot de uitbouw van dit succesvolle project. 

Em. prof. dr. Fons Verdonck

α.Vesalius" tijdschrift- jaargang 29 nr. 2 - april 2017 - pag. 25-26