Kinshasa maandag 19 september 2016. Het deel van de oppositie dat niet meer deelneemt aan de ‘dialogue national’, heeft opgeroepen tot een betoging, en tot de actie ‘ville morte’, Kinshasa dode stad. Wanneer manifesteren niet lijkt te lukken, protesteert men door thuis te blijven. Sinds augustus heeft de actie ville morte plaats op de negentiende van elke maand, verwijzend naar 19 december 2016, de dag dat Kabila constitutioneel president af is. Ik maak ville morte mee vanuit het klooster van de paters Capucijnen, 5ème rue industrielle, Limete. Limete is de plek waar zowel de meerderheid als een deel van de oppositie hun hoofdkwartier hebben. De Boulevard Lumumba, de grote verkeersader vanaf de luchthaven naar het centrum, snijdt Limete in twee. De Boulevard is de te volgen route voor de betoging van 19 september.
Zes uur: het is ongewoon stil, akelig stil. De stad die normaal rond vijf uur wakker wordt, blijft stil. Geen geclaxonneer van vrachtwagens, geen spelende kinderen op straat, geen stootkarren die voorbij ratelen, geen luidruchtige stroomgeneratoren. God is er vandaag ook niet; normaal tekent hij altijd aanwezig via de luidruchtige luidsprekers van de Chapelle des Vainqueurs in de 5de straat.
De betoging begint om tien uur. Ik zie vanuit de 5de straat manifestanten voorbijtrekken over de Boulevard Lumumba. Dan wordt plots geschoten, en enkele minuten later staan enkele huizen in brand. De enkele verkoopstandjes die nog in de straat aanwezig waren, worden vliegensvlug opgekraamd. Al wat iets waard lijkt te zijn, en los zit, wordt meegepakt, poorten gaan dicht, want opstand en plunderen gaan samen. Gejoel op de hoek, er wordt een politieman levend verbrand, autobanden rond de nek; foto’s en video worden snel op de ‘sociale’ media verspreid. Nu klinken schoten van alle kanten, soms ver, soms dichtbij. Het is onduidelijk of geschoten wordt op demonstranten of op plunderaars, of tussen politie en militairen. Snel verspreidt zich het bericht dat militairen Swahili of Engels spreken; het zijn er dus ‘geen van ons’, huurlingen; er valt niet mee te negotiëren.
Revoltes in Kinshasa duren niet lang: de maag domineert de ideologie. Er is geen middenklasse die een revolutie voedt. Na een tweetal dagen is de voorraad op en moet er naar de markt gegaan worden. En zo geschiedde ook nu. Gedurende twee dagen en nachten werd er geschoten. Woensdagmorgen was het over. “Allahu akbar, Allahu akbar”, klinkt terug uit de moskee in de verte. Duivels worden uitgedreven in de Chapelle de Vainqueurs, de bekende geluiden zijn terug, de stad herleeft. Naar schatting, en volgens de bron, tussen de dertig en honderdtal slachtoffers. In Congo is het juiste aantal altijd onbekend. Lijken verdwijnen snel.
Was 19 september een oefening voor de ville morte van 19 december? Op die dag reikt de oppositie een rode kaart uit aan diegenen die de grondwet niet respecteert.
Em. prof. dr. Fons Verdonck
“α.Vesalius" tijdschrift- jaargang 28 nr. 4 – december 2016 - pag. 30
Bijlage: Kinshasa, ville morte.pdf