ACADEMIEJAREN AAN DE UNIVERSITEIT VAN KINSHASA MINDER "ELASTISCH"

Aan de medische faculteit van de universiteit van Kinshasa (UNIKIN) loopt een onderwijsproject gesteund door VLIR - Universitaire Ontwikkelingssamenwerking (VLIR-UOS) en onze Alumnivereniging. Promotoren van het VLIR-project zijn: prof. Jean-Michel Rigo (Uhasselt), prof. Paul Steels (Uhasselt) en prof. Fons Verdonck (K.U.Leuven). Het project werd recent (12-22 november 2008) in Kinshasa onderworpen aan een tussentijdse evaluatie.
De doelstellingen van het project zijn:

1. het ontwikkelen van cursussen in disciplines waarvoor onvoldoende lokale expertise aanwezig is, en
2. het invoeren van een computergestuurd correctiesysteem van multiple-choice examens.

Het eerste objectief moet een oplossing bieden voor de karige bezetting, of zelfs volledige afwezigheid van docenten in medische basisdisciplines. De tweede doelstelling beoogt het wegwerken van achterstanden in het corrigeren van examens. Beide moeten leiden tot een verbetering van de onderwijskwaliteit en het normaliseren van de duur van een academiejaar.

Door de progressieve aftakeling van de didactische infrastructuur en teloorgang van onderzoeksactiviteiten is de attractiviteit van het bacheloronderwijs tot een absoluut nulpunt gedaald.  Na de succesvolle opleiding van een generatie Congolese docenten tot het einde van de jaren ’80 volgde een neerwaartse spiraal van achteruitgang gekenmerkt door organisatorische wanorde en teloorgang van de didactische infrastructuur.  Gebouwen waren voorzien voor 5.000 studenten; nu zijn er 30.000.  Door een steeds verslechtende salariëring gingen docenten noodgedwongen bijklussen, o.a. door te doceren aan verschillende universiteiten.  Er is momenteel een wildgroei aan instituten voor hoger onderwijs in de hand gewerkt door tal van politieke bemoeienissen.  Deze instituten zijn louter bedoeld als een bron van inkomsten en missen elke controle op kwaliteit.  Sommige docenten doceren aan meerdere universiteiten en zijn tegelijkertijd decaan of rector aan een andere, dikwijls enkel met het vliegtuig bereikbaar.

Door de zeer sterke toename van het aantal studenten in de medische sector zijn auditoria te klein en didactisch totaal onaangepast, loopt de organisatie van het academiejaar fout, worden examens uitgesteld en zijn de datums van deliberatie onvoorspelbaar. De opleiding geneeskunde bedraagt dan ook eerder 10 jaar dan de officiële 6 (sinds 2008, 7) jaar. Verschillende promotiejaren hebben een eigen begin en einde met als bottleneck het eerste doctoraat waar studenten uit de verschillende campussen samenkomen. Academiejaren worden steeds ‘rekbaarder’ (‘les années élastiques’). Vermits andere universiteiten in hoge mate afhangen van UNIKIN wordt de bestaande organisatorische wanorde geëxporteerd naar andere instellingen. Veel van deze problemen worden gecreëerd door de quasi totale afwezigheid van de Congolese staat in de financiering van de universiteiten. Universiteiten zijn haast volledig afhankelijk van hun inschrijvingsgelden. Dit alles brengt mee dat in Kinshasa een dubbel te groot aantal studenten zich elke dag moeten wringen in te kleine, slecht geclimatiseerde auditoria. Wat rest van een bord is soms een slecht geverfde eternietplaat tegen de muur. Ondanks de penibele omstandigheden blijven studenten gemotiveerd om les te volgen. De leergoesting is ongewoon groot. Deze ervaring dwingt ons om oplossingen te zoeken, oplossingen die verder reiken dan UNIKIN alleen.

Alumni spant zich al jaren in om jongere assistenten in contact te brengen met klinische diensten in Gasthuisberg, dit om het klinisch onderzoek in Kinshasa terug op gang te brengen en de zin voor een academische carrière te stimuleren. In de loop van de laatste drie jaren hebben promotoren in UZ Leuven zich ingespannen om een dertigtal assistenten te motiveren en te begeleiden. Stilaan groeit een kritische massa die terug aanknoping vindt met de ‘normaliteit’, zin krijgt in onderzoek en het volgen van een academische carrière.

Het geëvalueerde VLIR-project is een begin van normalisatie. Een syllabus met een begeleidende handleiding met vragen, oefeningen en tips voor het studeren van de stof, moet goede studenten in het ganse land de kans geven te studeren, zelfs met minimale aanwezigheid van een docent en ex-cathedra onderwijs. In een achttal basisdisciplines werden nieuwe syllabi geschreven met veel zorg en aandacht voor zelfstudieactiviteiten. Studenten moeten niet meer wachten tot plots, onverwacht een docent opdaagt. Acht docenten kregen in Hasselt en Leuven de kans om met alle mogelijke didactische middelen tot een succesvol eindresultaat te komen. Dankzij het automatisch correctiesysteem kan een duizendtal examens verbeterd worden in enkele uren tijd. Het systeem werd met succes op 21 november uitgetest voor het vak Algemene Fysiologie (start van de eerste zittijd van het academiejaar 2007-2008). Technisch is alles aanwezig om in een minimum van tijd achterstanden weg te werken. Nu rest enkel de wil om er daadwerkelijk iets aan te doen. Samen met de faculteit geneeskunde van de K.U.Leuven zal onze vereniging instaan voor de informatisering van de biomedische bibliotheek van UNIKIN. Handboeken ontbreken, microscopiezalen functioneren al lang niet meer, anatomische modellen zijn kapot. Een virtuele bibliotheek met virtuele microscopie en virtueel anatomieonderwijs kan deze lacune opvullen. Bij de nieuwe cursussen horen ook CD’s die in een PC klas, ingericht door de alumnivereniging, kunnen bekeken worden.

Onze vereniging is op dit ogenblik de belangrijkste organisatie die daadwerkelijk iets wil doen aan de lamentabele toestand waarin onze zusteruniversiteit verzeild is. Wij hebben ervoor gezorgd dat in de jaren van isolement, zelfs boycot, hoop geen wanhoop werd. Universitair onderwijs is geen optie voor NGO’s. Opleiding mikt op te lange termijn, is dikwijls weinig visibel en weinig spectaculair, en kan geen onmiddellijke resultaten tonen. En toch is onderwijs en opleiding de enige echte basis van duurzame ontwikkelingssamenwerking. Alumni initiatieven waren dikwijls het uitgangspunt van andere projecten (VLIR en BTC). De karige middelen zorgden hierbij voor een multiplicatie effect.

Om dit alles te realiseren hebben we de steun van onze leden nodig. Zij zijn onze enige bron van inkomsten. Elke gestorte euro wordt besteed aan de ondersteuning van onze alumni ontwikkelingshelpers wereldwijd en ons eigen Congoproject.

"A. Vesalius" tijdschrift nr. 1 - januari 2009 - pag. 31-32

Dit nieuwsbericht gaat over: .